Bir Dil Kaç Kelime ile Konuşulur ?

Dil öğreniminde temel sorulardan birisidir, anadilin veya yabancı dilin kaç kelime ile konuşulduğu. DAS Zeitung olarak, bu konuda bir kavram karmaşası olduğunu gördük ve türlü rivayetler, farklı sonuçlar veren araştırmalar ve yaklaşımlar arasından derlediğimiz bilgiler ile ” bir dil kaç kelime ile konuşulur ” sorusuna cevap aramaya başladık.

Aslında ” bir dil kaç kelime ile konuşulur ” sorusunu, her bir dil için ayrı ayrı sormak ve irdelemek daha doğru bir yaklaşım olarak görülüyor. Zira, her dilin kendisine has bir yapısı ve gelişim süreci bulunmakta.

Peki kelime bilmek bir dili konuşabilmek için çok mu önemli ? Cevabımız, kısaca evet olacaktır. Bir dilde ne kadar kelime (yeni adıyla kelime ailesi) biliyorsanız o dile o kadar hakim olduğunuz söylenebilir. Burada da yabancı dil eğitiminde olduğu gibi, aynı perspektiften bakabilmek adına Avrupa Birliği Ortak Dil Kriterleri çerçevesinde bir değerlendirme yapmak ön plana çıkıyor. Başka bir deyişle, kelime sayısı kıyaslaması yapabilmek için standart seviye sistemi basamaklarından yaralanmak ve ” Bir dil kaç kelime ile konuşulur ?” sorusuna A1, A2, B1, B2, C1, C2 seviyelerine göre bir yanıt bulmak gerekiyor.

Dillere göre bir ayrım yapılmaksızın verilen listelerde seviye – toplam kelime sayısı bağlantısı şu şekilde kurulmakta:

A1 – 500 / 550

A2 – 1000 / 1100

B1 – 2000 / 2200

B2 – 4000 / 4400

C1 – 8000 / 8800

C2 – 16000 / 17600

Bir dili temel düzeyde biliyorum diyebilmek ve belli sınırlar dahilinde akıcı olarak konuşabilmek adına A2 seviyesinde olunması gerektiği varsayılırsa, bir dil öğreniminde ilk hedefin büyük çoğunluğu aktif olarak kullanılabilen ve kalıcı şekilde öğrenilen 1000 – 1100 kelime olması gerektiğini söylemek pekala mümkün.

Bu konuda yapılan bilimsel çalışmaların başında ise, bilim insanları James Milton ve Thomaï Alexiou ‘ nun birlikte yürüttükleri çalışma gelmekte ve çoğu kaynakta bu çalışmaya atıfta bulunulmaktadır. Milton ve Alexiou, bir dil kaç kelime ile konuşulur sorusuna İngilizce, Fransızca ve Yunanca için ayrı ayrı yaklaşmış ve bu diller için gerekli aktif kullanılan kelime dağarcıklarını yine Avrupa Birliği Ortak Dil Kriterleri (Common European Framework of Reference for Languages (The Council of Europe 2003)) doğrultusunda karşılaştırmalı olarak vermişlerdir. Bu çalışmadan çıkan sonucu şu şekilde özetlemek mümkündür:

Seviye          İngilizce          Fransızca          Yunanca

A1                  < 1500             1160                     1486

A2             1500-2500           1650                     2237

B1             2750 – 3250         2422                    3288

B2             3250 – 3750         2630                    3956

C1             3750 – 4500         3212

C2             4500 – 5000         3525

Tablodan da görüldüğü gibi, her dil için gerekli kelime sayısı birbirinden önemli derecede farklılık gösterebilmektedir.

Nation’ a (2006) göre ise yabancı dile hakimiyet kurabilmek adına, “okuma” için 8.000 – 9.000 ve “dinleme” için ise 6.000 – 7.000 kelime ailesini bilmek gerekmekte.

Konu ile ilgili olarak danıştığımız DAS Akademie uzmanları ise, benzer bir şekilde, bu konuda her dil ve her birey için kesin ve aynı sayıların verilmesinin imkansızlığına vurgu yaparken, okuyucularımız için bir fikir oluşturabilmesi bakımından, kendi eğitimlerinde kullandıkları ve tüm dünyada da yaygın olarak kullanılan Almanca eğitim materyalleri üzerinden bir örnek veriyorlar. Buna göre, A seviyesi kurlarında eğitim içeriğinde en az bir defa kullanılan yeni kelime sayıları yaklaşık şu şekilde :

A1-1 için yaklaşık 1.300 yeni kelime

A1-2 için yaklaşık 1.000 yeni kelime

A2-1 için yaklaşık 900 yeni kelime

A2-2 için yaklaşık 800 yeni kelime

Toplam, yaklaşık 4.000 yeni kelime

Tabii ki burada sözü edilen her kelime sürekli olarak aktif şekilde hafızada kalmayabiliyor ve bir çoğu pasif kelime hazinesine dahil edildiğinden, kullanımda yazının başlarında vermiş olduğumuz kelime sayılarına benzer sonuçlar elde ediliyor. Tekil kelimeler, kelime ailelerine indirgendiğinde de benzer şekilde sonuçlarda bir miktar düşüş görülüyor. Burada önemli olan nokta ve DAS Akademie yetkililerince de üzerinde ısrarla durulan konu, eğitim içeriğinde geçen bu kelimelerin tamamının kalıcılığının sağlanması yönünde. Yürütmekte oldukları çalışmalarda, eğitimlerinde kullandıkları “DAS Eğitim Metodu” çerçevesinde sürekli olarak bu yönde bir iyileştirme gayreti içerisinde olduklarını ekliyorlar.

Aktif – Pasif Kelime Hazinesi

Konu ile ilgili olarak göz önünde bulundurulması gereken önemli bir husus da, Aktif ve Pasif kelime hazineleridir. Bireyin sahip olduğu kelimelerin tamamı kelime hazinesini meydana getirir. Kişinin sözlü ve yazılı anlatım becerilerinde bilinçli olarak kullandığı kelimeler ‘aktif kelime hazinesini; anlatım faaliyetlerinde kullanamadığı fakat okuma ve dinleme becerilerinde karşılaştığında anlamlandırabildiği kelimeler ‘pasif kelime hazinesini oluşturur. Bilim insanları Jalongo ve Sobolak (2010) pasif kelime hazinesinin aktif kelime hazinesinin yaklaşık dört katı olduğunu ifade etmektedirler.

Başka bir ifade ile, kelime hazinemizin, konuştuğumuz dili duyduğumuzda ve okuduğumuzda kullandığımız kısmı “Pasif” kelime hazinemizi oluştururken, yazarken ve konuşurken kullandığımız kısmı “Aktif” kelime hazinemiz olarak adlandırılmaktadır. Gerek anadilde gerekse yabancı dillerde aktif kelime hazinemiz pasif hazinemize göre önemli oranda kısıtlıdır. “Öğrendiğim yabancı dili dinleyince ve okuyunca anlıyorum ama konuşamıyorum,” şeklinde sıklıkla duyduğumuz serzenişin altında da bu gerçek yatmaktadır.

Sonuç olarak, ” bir dil kaç kelime ile konuşulur ?” sorusuna verilecek cevap çerçevesinde, aktif ve pasif kelime hazineleri hususuna da ayrıca dikkat edilmesi gerektiği söylenebilir.

Peki ya anadilimiz ?

Hangi dil olursa olsun, bilimsel kaynaklar anadil bakımından bellekte bulunan kelime ailesi sayısını ortalama 20.000 (Goulden, Nation & Read (1990) ve Zechmeister, Chronis, Cull, D’ Anna & Healy (1995)) civarında vermektedir. Önemli olan nokta ise, bu kelime sayısının ne kadarının aktif kelime hazinesinde bulunduğu ve günlük hayatta ne kadarının kullanıldığıdır. Özellikle son dönemlerde gençlerimiz üzerinde yapılan çalışmalarda ortaya çıkan “Günümüzde gençler günde ortalama 400 kelime kullanıyorlar !” yönündeki bulgular, tam da bu soruna işaret etmektedir.